کد مطلب:20201 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

همه مي دانيم خواهيم مرد ولي چه كنيم واقعاً مرگ را باور كنيم كه در عمل مان مؤثر باشد، و اعمال خير را به امروز و فردا موكول نكنيم؟

اين كه به فكر سعادت خود هستيد از توفيقات الهي است. اميدواريم در هر دو جهان خوشبخت باشيد.

متأسفانه بيشتر ما به خاطر اصل قرار دادن زندگي ماديِ روزمره، از پرداختن به اموري كه تأمين كنندة سعادت اخروي و ابدي است باز مي مانيم و در خواب غفلت فرو مي رويم. اميرمؤمنان(ع) فرمود: براي غفلت انسان، همين بس كه عمر خود را در چيزي كه ماية نجات او نيست ضايع كند.1

براي زدودن غفلت و باور كردن مرگ، كارهايي بايد انجام گيرد، از جمله:

1_ تفكر: انديشه و تدبر از نظر قرآن و حديث از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. رسول خدا(ص) فرمود: يك ساعت فكر كردن بهتر است از عبادت يك سال.2

انسان لااقل در هر شب و روز مقداري فكر كند در اين كه براي چه به دنيا آمده است؟ خداي مهربان براي چه منظوري او را آفريده است؟ مدت ماندنش در دنيا چه قدر است؟ مدت پس از مرگ چقدر است؟ اگر انسان بعد از مرگ براي هميشه زنده است براي زندگي آن جهان چه توشه اي لازم است؟ براي شصت - هفتاد سال دنيا چقدر زحمت مي كشد و براي زندگي هميشگي خود چه اندازه كاركرده است؟ پيامبران براي چه آمده اند؟ عذاب هاي آخرت چه مصيبت بار است و نعمت هاي بهشتي چه فرح انگيز است! آيا مي ارزد انسان كه براي بهشت آفريده شده، با دست خودش آن را از دست داده و جهنم را بخرد؟

اين گونه فكر ها انسان را هدايت مي كند. علي(ع) فرمود: تفكر يكي از دو هدايت ها است.3

2_ ياد مرگ: مرگي كه لذت ها را در هم مي كوبد، بين انسان و خانواده و دوستان جدايي مي اندازد، پايان زندگي دنيا و آغاز جهان آخرت است. مرگي كه با رسيدنش انسان را يا به باغي از باغ هاي بهشت و يا به دره اي از دره هاي جهنم وارد مي كند. مرگي كه براي مؤمن فرح بخش و براي مجرم غم انگيز مي باشد. وقتي آدمي زياد به فكر مرگ باشد براي سفر آخرت آماده مي شود. رسول خدا(ص) فرمود: زياد به ياد مرگ باشيد كه ياد مرگ گناهان را پاك و انسان را در دنيا زاهد مي كند.4

3_ ياد خدا: خدا را زياد ياد كردن و به ياد خدا بودن، دل را بيدار مي كند، روح را صفا مي بخشد، چشم بصيرت را بينا مي سازد و انسان را از خواب غفلت بيدار مي نمايد. اميرمؤمنان فرمود: با استمرار ياد خدا آثار غفلت زدوده مي شود.5 قرآن مي فرمايد: تنها با ياد خدا دل ها آرامش مي يابد.6

4_ خواندن نماز در اوّل وقت و با حضور قلب: اداي نماز در وقت مقرّر و با حضور قلب و توجه به محتواي راز و نياز و مناجات با خدا قلب را صيقل داده و زنگار غفلت را از آيينة روح مي زدايد. طبيعت زندگي دنيا، غفلت زا است كه گاهي انسان را چنان به خود مشغول مي سازد كه همه چيز را فراموش مي كند، حتي خويشتن خويش را. نماز فرصت خوبي است براي بازنگري در اعمال و بازيافتن خويشتن و نجات از چنگال اهريمن غفلت. امام باقر(ع) فرمود : هر فرد با ايماني نمازهاي واجب را به موقع و به طور صحيح انجام دهد از غافلان نخواهد بود.7

5_ به قبرستان رفتن: زيارت قبور مؤمنان خصوصاً زيارت بستگان و آشنايان، يكي از اصول اسلامي است كه آثار سازنده اي دارد، زيرا مشاهدة وادي آرام قبرستان كه چراغ زندگي انسان ها در آن جا به خاموشي گراييده، دل و جان را تكان مي دهد، و براي انسان هاي عبرت آميز درس عبرت مي شود. رسول خدا (ص) فرمود: قبرها را زيارت كنيد، زيرا آخرت را به يادتان مي آورد.8

امام علي(ع) فرمود: مجاور قبرها باش و عبرت بگير.9 مراد از آن چه گفته شد اين نيست كه انسان با ياد مرگ هميشه و در حال گريه و خون باشد، يا خود را از اجتماع دور نگه دارد، يا مستحبات را بر خود تحميل نمايد (البته اگر مستحبات به ويژه نماز شب با رغبت و شوق انجام گيرد بسيار خوب است). چون هيچ يك از اين ها درست نيست، بلكه مقصود اين است كه آدمي با ياد مرگاز غفلت بيدار شود وانسان با تقوا باشد. با تقوا شدن به اين است كه واجبات را انجام دهد و گناهان را ترك نمايد. اين گونه انسان ها اگر حتي يك كار مستحبي انجام ندهند اهل بهشتند. رسول خدا(ص) فرمود: واجبات را انجام ده، با تقوا ترين مردم باش.10

امام سجاد(ع) فرمود: كسي كه فرائض الهي را انجام دهد، از بهترين مردم است.11 امير مؤمنان(ع) فرمود: بهترين عبادت چشم پوشي از گناه است.12 واجبات، واجبات، آن ها را انجام دهيد كه شما را به بهشت مي برد.13

1 ناصر مكارم شيرازي، اخلاق در قرآن؛ ج 2، ص 344.

2 محمد محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج3، ص 2465، ماده: فكر، شماره 16222.

3 محمد محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج 3، ص 2462، ماده: فكر، شمارة 16178.

4 همان، ج4، ص 2965، مادة موت، شمارة 19153.

5 غررالحكم، حديث 4269.

6 رعد(13) آية 28.

7 فروع كافي، ج3، ص 270.

8 جعفر سبحاني، منشور عقايد اماميه، ص 254.

9 محمد محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج 3، ص 2479، ماده: قبر، شمارة16253.

10 اصول كافي، ج2، ص 82، حديث 4.

11 همان، ص 81، حديث 1.

12 محمد تقي فلسفي، كودك، ج1، ص 6.

13 نهج البلاغه (فيض الاسلام) ص 535، خطبة 166.